Dương Thu Phương

Ở Việt Nam, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ hiểu một cách đơn giản nhất là Nhân dân là chủ, Nhân dân làm chủ, trong một xã hội mọi quyền bính đều thuộc về Nhân dân. Nhân dân có quyền quyết định theo hình thức trực tiếp hoặc ủy quyền cho các đại diện của mình quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, địa phương hoặc từng nhóm đối tượng cụ thể trong xã hội. Tính dân chủ cao nhất, rộng rãi nhất, trực tiếp nhất được thể hiện qua các kỳ bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp. Hơn 99% cử tri tham gia bầu cử trong Kỳ bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp vừa mới diễn ra nói lên điều gì? Đây là niềm mơ ước của mọi nền dân chủ khi nhận được sự quan tâm, tham gia, nhập cuộc của người dân vào đời sống chính trị. Làm cho người dân nhận thức được vai trò, sứ mệnh, giá trị, quyền cá nhân đối với hệ thống chính trị. Người dân thể hiện chính kiến, được quyết định đối với vấn đề quan trọng nhất đó là nhân sự. Bởi vì, nói đến cùng dân chủ chính là làm cho “dân mở miệng”. Dân chủ cũng chính là công khai, minh bạch mọi vấn đề để dân biết, dân bàn, dân tham gia. Nhân sự, cùng lý lịch và quá trình công tác của họ được đăng tải công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, được niêm yết tại trụ sở, nơi làm việc, được hiệp thương qua nhiều vòng, được lập nhiều kênh thông tin để ghi nhận sự phản hồi của người dân. Dân chủ cũng chính là việc đảm bảo những điều kiện tốt nhất để người dân có điều kiện, cơ hội, khả năng bày tỏ ý kiến, nguyện vọng chính đáng của mình. Kỳ bầu cử năm nay diễn ra vào lúc đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó kiểm soát. Để đảm bảo cho người dân vừa được tham chính vừa được đảm bảo tuyệt đối về an toàn sức khỏe, tính mạng là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Các biện pháp phòng, chống dịch được đồng loạt triển khai: việc phun khử khuẩn điểm bầu cử, các vật dụng; việc hướng dẫn và cung cấp các điều kiện về y tế như đo nhiệt độ, nước rửa tay, khẩu trang y tế, phòng cách ly; việc đảm bảo khoảng cách tiếp xúc...

Những quyền lợi mang tính riêng biệt, đặc thù cũng được quan tâm đảm bảo: có hòm phiếu phụ mang đến tận nhà đối với đối tượng già yếu, đang cách ly hoặc có lý do khác về sức khỏe; có hòm phiếu di động ở những nơi có điều kiện canh tác đặc biệt như đang đánh cá ngoài xa, đang thực hiện nhiệm vụ tại những địa điểm mà không thể rời bỏ vị trí... “Là một người dân bình thường, tôi thấy chính quyền đã làm hết sức để khuyến khích người dân được tham chính, được bày tỏ sự quan tâm đối với một sự kiện chính trị của đất nước và địa phương”. Đây là đa số nhận xét mà bà con tại các điểm bầu cử trao đổi lại. Công tác kiểm phiếu, công tác giám sát phiếu bầu đều được Nhân dân trực tiếp bầu chọn người và cùng tham gia giám sát. Thậm chí, kể cả sau khi bầu cử diễn ra, Nhân dân cũng có quyền phản hồi về những nội dung mà họ cho rằng sai phạm trong quá trình thực hiện. Các thế lực thù địch luôn cho rằng, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là không thực chất do các quyền về lập pháp, hành pháp và tư pháp không được tách bạch rõ ràng, cho rằng ở Việt Nam, chúng ta vừa đá bóng vừa thổi còi. Điểm 3, Điều 2, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khẳng định: “Quyền lực là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”. Trong đó, Quốc hội có quyền giám sát tối cao đối với các hoạt động của Nhà nước; Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất; Tòa án Nhân dân là cơ quan xét xử duy nhất, chỉ tuân theo Hiến pháp, luật; Viện Kiểm sát thực hiện quyền công tố và quyền giám sát các hoạt động tư pháp. Như vậy, tính độc lập tương đối, tính giám sát tối cao giữa các nhánh quyền lực vừa thể hiện tính dân chủ vừa mang đặc thù của một thể chế chính trị nhất nguyên, đây vốn là sự lựa chọn của Nhân dân ta từ khi lập quốc. Chúng ta thừa nhận với nhau rằng dân chủ trực tiếp bản chất hơn dân chủ gián tiếp, dù cho mục đích thực hiện quyền dân chủ cuối cũng là đưa lại lợi ích cao nhất cho người dân. Vì thế, Đảng, nhà nước đang cố gắng cao nhất để có thể thực hiện dân chủ trực tiếp. Đảng phái vốn là công việc nội bộ, tuy nhiên với tư cách là Đảng duy nhất cầm quyền, Nghị quyết Đại hội Đảng, văn bản có tính chất chỉ đạo xuyên suốt cả một nhiệm kỳ đối với mọi vấn đề của đời sống xã hội, để phát huy tính dân chủ trực tiếp, lần đầu tiên văn kiện đại hội XIII của Đảng được in toàn văn trên báo Nhân dân ghi nhận ý kiến góp ý của người trong Đảng, người ngoài Đảng, đội ngũ chuyên gia, người Việt Nam ở nước ngoài…

Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa Việt Nam có thể hạn chế một số quyền con người, trong một vài điều kiện nhất định như hạn chế đi lại trong tình hình dịch bệnh phức tạp như hiện nay… nhưng không có nghĩa là đi ngược lại quyền dân chủ mà đó là sự dung hòa quyền lợi chính đáng của đại đa số, để bảo đảm quyền lợi trước nhất của con người là quyền được sống, được đảm bảo về sức khỏe. Gần đây, chúng ta cũng hay nghe các thế lực phản động, công kích bài xích về tự do ngôn luận, tự do báo chí, đòi luật biểu tình ở Việt Nam… Chúng ta chưa bao giờ hạn chế, cấm đoán, ngược lại còn tạo mọi điều kiện để các cá nhân, tổ chức được đóng góp ý kiến. Và vì thế, báo chí trở thành cơ quan quyền lực thứ 4. Tuy nhiên, yếu tố đảm bảo sự thật, đảm bảo tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội, bảo đảm một không gian sống an toàn lành mạnh, được cung cấp thông tin đúng, chính xác mà không bị nhiễu loạn bởi những thông tin xấu độc hại là trách nhiệm của nền hành chính một quốc gia. Để tự do của người này không vi phạm vào quyền tự do của người khác, không để dân chủ thành dân chủ quá trớn. Cố gắng lớn nhất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam chính là đảm bảo cho việc thực thi dân chủ một cách thực chất trong xã hội, tiến hành ngày càng nhiều hình thức dân chủ trực tiếp. Sự thay đổi này là yêu cầu tự thân, là mong muốn Nhân dân được hưởng quyền làm chủ thực sự chứ không phải là do sự đả kích, xuyên tạc của các lực lượng thù địch. Sự tham gia ngày càng tích cực vào đời sống chính trị và sự hài lòng của người dân chính là câu trả lời đanh thép nhất trước mọi luận điệu của kẻ thù, cũng là nguồn động lực để hệ thống chính trị tiếp tục nỗ lực thực hiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, đáp ứng nhu cầu nguyện vọng ngày càng cao của Nhân dân.

D.T.P