NGUYỄN HIỀN LƯƠNG

Có thể nói một cách hình ảnh, 2023 là một năm “được mùa” của các chuyên ngành nghệ thuật Yên Bái. Sự “được mùa” ở tất cả các khâu, từ sáng tác, Triển lãm, quảng bá, xuất bản đến phát huy hiệu quả tác phẩm trong đời sống xã hội. Đối với chuyên ngành nhiếp ảnh. Nếu nói nghệ thuật Yên Bái có sự được mùa thì nghệ thuật nhiếp ảnh bội thu rực rỡ nhất. Trong năm 2023, không thể tính hết được số file ảnh mà các tác giả ảnh Yên Bái đã chụp, song chỉ với khoảng 20 tác giả nhưng đã rinh về 85 giải thưởng các loại. Trong đó có 6 giải quốc tế, gồm 1 Huy chương Vàng, 2 Huy chương Bạc, 3 Huy chương Đồng và 6 Bằng danh dự Quốc tế. NSNA Thanh Miền, vẫn là người có duyên với các cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế, số giải thưởng trên chủ yếu là của “thợ gặt” tài ba Thanh Miền. Một số tác giả trẻ như Trần Trung Hiếu, Nguyễn Trung Kiên, Nguyễn Xuân Tình, Phạm Pari, Nguyễn Anh Đức cũng đã bước đầu đưa tác phẩm của mình ra với sân chơi quốc tế. Về giải thưởng trong nước, có 10 giải thưởng trung ương, trong đó có 4 giải B, 3 giải C, 3 giải Khuyễn khích. Giải thưởng hàng năm của Hội VHNT các DTTS Việt Nam, Tuấn Vũ đoạt giải B, Thanh Miền giải Khuyến khích. Cuộc thi sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, NSNA Vũ Chiến đoạt giải C. Về giải thưởng khu vực và tỉnh: 16 tác phẩm được chọn treo, 1 tác phẩm đạt giải tại Liên hoan nhiếp ảnh khu vực Tây Bắc- Việt Bắc. 65 tác phẩm đoạt giải cấp tỉnh trong đó 5 giải A, 12 giải B, 17 giải C và 31 giải Khuyến khích. Giải Báo chí về xây dựng Đảng (Giải “Búa liềm vàng”) năm 2023, giai đoạn 2021- 2025, Họa sĩ Nguyễn Đình Thi đoạt giải C. Bộ ảnh của Thanh Miền- Tuấn Vũ đoạt giải B, Giải Báo chí Yên Bái, 2023. Giải thưởng VHNT Yên Bái 2023, Chi hội Nhiếp ảnh tham gia với 78 tác phẩm đều phản ánh về đất và người Yên Bái, trong đó tác phẩm ảnh bộ “Cầu Giới Phiên về đích” của Thanh Miền, “Nghệ thuật chế tác khèn Mông Mù Cang Chải” của Tuấn Vũ nhiều hứa hẹn đoạt giải cao. Về xuất bản, trong năm, có hơn 600 tác phẩm ảnh được đăng tải trên Tạp chí Văn nghệ Yên Bái, Văn nghệ Yên Bái vùng cao; cuốn sách ảnh “Yên Bái- Đất và Người”, được tái bản lần thứ 3 với số lượng 2000 cuốn, để tỉnh dùng làm công tác đối ngoại trong nước và quốc tế. Để có được nhiều tác phẩm tốt, Hội Liên hiệp VHNT Yên Bái đã tổ chức thực tế sáng tác, mở trại sáng tác, tổ chức cuộc thi sáng tác cho các tác giả nhiếp ảnh. Như, phối hợp với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và UBND huyện Mù Cang Chải, tổ chức Trại sáng tác Ảnh nghệ thuật năm 2023, vào mùa nước đổ tại Mù Cang Chải; cử tác giả ảnh tham dự Trại sáng tác tổng hợp trong và ngoài tỉnh. Tham dự Trại sáng tác tại Nhà sáng tác Cần Thơ, đã thu được nhiều tác phẩm đẹp về miền sông nước Tây Nam Bộ, tham dự trại sáng tác tại Yên Bình, cũng thu được nhiều tác phẩm ảnh đẹp về đất và người Yên Bình. Điểm nhấn nổi bật nhất trong năm 2023 của nhiếp ảnh Yên Bái là Cuộc thi sáng tác ảnh nghệ thuật với chủ đề “Yên Bái- Nơi hội tụ sắc màu Tây Bắc”, phạm vi toàn quốc, được Hội NSNA Việt Nam bảo trợ nhằm có thêm nhiều tác phẩm nhiếp ảnh đẹp phục vụ đắc lực cho công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch tỉnh Yên Bái, đưa hình ảnh Yên Bái đến gần hơn với bạn bè trong nước và quốc tế. Yên Bái với những vẻ đẹp riêng có của đất và người, được coi là một “vựa” ảnh nghệ thuật, hấp dẫn giới nghệ sĩ nhiếp ảnh cả nước; công tác tuyên truyền, quảng bá cuộc thi tốt và phương thức thu nhận tác phẩm hiện đại đã thu hút 153 tác giả thuộc 35 tỉnh, thành với 1.066 tác phẩm. Cảnh sắc thiên nhiên, lễ hội truyền thống, phong tục tập quán, tín ngưỡng, sản vật đặc trưng, sinh hoạt đời thường,… ở cả 9 huyện, thị trên địa bàn tỉnh Yên Bái được phản ánh sinh động thông qua các tác phẩm ảnh dự thi. Cuộc thi đã mang đến những nét mới, những góc nhìn lạ về Yên Bái, miền Tây Bắc của Tổ quốc. Đồng thời phản ánh sinh động khát vọng vươn lên của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái, quyết tâm xây dựng một Yên Bái phát triển nhanh, bền vững theo hướng “Xanh- Hài hòa- Bản sắc- Hạnh phúc”. Cuộc thi được tổng kết, trao giải tại Thủ đô Hà Nội. Các tác giả ảnh Yên Bái đoạt 05/ 11 giải thưởng của cuộc thi, trong đó, tác giả Trần Trung Hiếu đoạt giải Nhất, 01 giải Khuyến khích, tác giả Tuấn Vũ đoạt 1 giải Nhì và 1 giải Khuyến khích, tác giả Pari đoạt giải Ba. Từ kết quả cuộc thi, Hội đồng nghệ thuật Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam đã chọn ra 26 bộ ảnh và 74 ảnh đơn xuất sắc nhất của 56 tác giả để trưng bày tại Triển lãm tại phố Sách 19/12, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội- Thủ đô ngàn năm văn hiến, trái tim của cả nước. Nhằm giới thiệu với công chúng trong và ngoài nước, đặc biệt là công chúng Thủ đô vẻ đẹp thiên nhiên, con người, bản sắc văn hóa của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái, góp thêm một hoạt động văn hóa đầy ý nghĩa trong chuỗi hoạt động văn hóa đa sắc màu tại Thủ đô Hà Nội, thiết thực chào mừng 93 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; mừng Xuân Giáp Thìn 2024. Tới dự Khai mạc Triển lãm có lãnh đạo Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Hội Mỹ thuật Việt Nam, Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm; Hội Nhiếp ảnh thành phố Hà Nội; Lãnh đạo Quận Hoàn Kiếm- Hà Nội và phố Sách 19/12, các đồng chí lãnh đạo, đại diện các sở, ban, ngành tỉnh Yên Bái; lãnh đạo, phóng viên các cơ quan báo chí Yên Bái, phóng viên các cơ quan báo chí Trung ương và đông đảo các Nghệ sĩ nhiếp ảnh, Họa sĩ, công chúng thủ đô và du khách quốc tế. Có thể nói 2023 là năm Hội Liên hiệp VHNT Yên Bái tổ chức nhiều cuộc triển lãm ảnh nghệ thuật nhất với 20 cuộc triển lãm. Tính ra mỗi tháng có gần 2 cuộc triển lãm ảnh, điều này không phải Hội nào cũng làm được. Triển lãm trong tỉnh có các cuộc: Triển lãm ảnh chủ đề “Mùa xuân và lễ hội” mừng Đảng, mừng xuân Quý Mão- 2023; triển lãm ảnh “Đất và Người Văn Chấn” chào mừng Lễ hội trà Shan tuyết Văn Chấn lần thứ nhất; triển lãm ảnh “Đất và người Yên Bái- Đất và người Yên Bình” chào mừng Lễ Hội khám phá Danh thắng Quốc gia hồ Thác Bà và sản vật Bưởi Đại Minh; triển lãm ảnh chủ đề “Yên Bình và con đường đến di sản Quốc gia” chào mừng Hội Văn hóa- Thể thao âm vang hồ Thác Bà; triển lãm ảnh "Đất và người Yên Bái" chào mừng Hội thảo Mỹ thuật khu vực III Tây Bắc- Việt Bắc tổ chức tại Yên Bái; triển lãm ảnh “Đất và Người Yên Bái” chào mừng Festival Kiến trúc sư trẻ toàn quốc năm 2023, tổ chức tại Yên Bái; triển lãm ảnh chủ đề “Đất và người Yên Bái” chào mừng Hội nghị Xúc tiến đầu tư và Ngày Hội việc làm năm 2023; triển lãm ảnh "Đất và người Văn Yên- Yên Bái" chào mừng Diễn đàn điều phối lần thứ nhất về “Phát triển khu vực tư nhân vì sự phát triển của đồng bào dân tộc thiểu số” của 3 tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang và Yên Bái.Triển lãm ngoài tỉnh có các cuộc: Triển lãm “Ảnh đẹp Du lịch Yên Bái” chào mừng Festival Tinh hoa Tây Bắc năm 2023, tại công viên 23/9, Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh và công viên bến Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ; triển lãm ảnh “Yên Bái- Nơi hội tụ sắc màu Tây Bắc” tại Hà Nội, cuối tháng 12/2023, khép lại một năm tưng bừng của ảnh nghệ thuật Yên Bái. Về công tác phát triển hội viên, năm 2023, tác giả Phạm Pari được kết nạp vào Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, bổ sung đội ngũ mạnh cho nhiếp ảnh Yên Bái.

Đối với chuyên ngành Mỹ thuật, 2023 cũng là một năm có nhiều hoạt động chuyên môn khởi sắc và hiệu quả. Các tác giả mỹ thuật Yên Bái nhiều thế hệ, song đều có điểm chung là say mê trong sáng tác, tạo nên những “đứa con tinh thần” chất lượng cao, phản ánh đất và người, các giá trị văn hóa dân tộc độc đáo, bản sắc của Yên Bái. Chào xuân Quý Mão- 2023 và kỷ niệm 93 năm, ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Chi hội phát động sáng tác và tổ chức triển lãm tranh với chủ đề “Sắc hoa xuân” lần thứ II và bộ tranh 12 con giáp, được xem như một “món ăn tinh thần” ngày Tết đậm hương vị sắc xuân Yên Bái. Kỷ niệm 65 năm, ngày Bác Hồ thăm Yên Bái (25/9/1958- 25/9/2023), Chi hội phát động sáng tác và tổ chức triển lãm tranh cổ động tuyên truyền, thể hiện một Yên Bái đã và đang hiện thực hóa những lời Bác dạy, những điều Bác mong muốn vê một cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho đồng bào các dân tộc Yên Bái. Chào mừng Lễ công bố Quyết định của Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch ghi danh “Lễ hội Đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia và Khai mạc Lễ hội Đền Đông Cuông năm 2023, Chi hội phát động sáng tác và tổ chức triển lãm các tác phẩm tranh, ảnh nghệ thuật, trong đó có 20 tranh thờ Đạo Mẫu, và các tranh, ảnh  chủ đề “Đất và người Yên Bái- Đất và người Văn Yên”. Về hoạt động xuất bản, công bố tác phẩm, giải thường trong năm, 17 tác phẩm của các họa sĩ Yên Bái được chọn treo tại Liên hoan Mỹ thuật khu vực Tây Bắc- Việt Bắc; 01 tác phẩm được nhận Giấy khen của Hội Mỹ thuật Việt Nam và đề cử tham dự Giải thưởng của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam; 214 tác phẩm Mỹ thuật được đăng tải trên Tạp chí Văn nghệ Yên Bái, Văn nghệ Yên Bái vùng cao; 1 tác phẩm đoạt giải thưởng năm 2023 của Hội VHNT các DTTS Việt Nam, 14 tác phẩm tham dự giải thưởng VHNT Yên Bái năm 2023, trong đó các tác phẩm “Qua bản Thái” của Trần Quanh Minh, “Về nhà chồng” của Đặng Quyết Thắng nhiều hứa hẹn đoạt giải. Ngoài ra, Chi hội Mỹ thuật Yên Bái còn phối hợp với Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức thành công Hội thảo Mỹ thuật khu vực III (Tây Bắc- Việt Bắc) lần thứ hai, tại Yên Bái. Đây cũng là dịp để các họa sĩ Yên Bái được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm sáng tác với các họa sĩ trong khu vực. Về hoạt động đối ngoại với các địa phương trong tỉnh, Chi hội Mỹ thuật Yên Bái, trực tiếp là Họa sĩ Nguyễn Đình Thi đã tư vấn cho huyện Văn Yên tổ chức cuộc thi sáng tác biểu trưng (Logo) huyện Văn Yên trên phạm vi toàn quốc. Do làm tốt công tác tuyên truyền, quảng bá, mời gọi, cuộc thi đã thu hút các họa sĩ cả nước tham gia. Việc chấm chọn logo do các họa sĩ trung ương đảm nhiệm. Kết quả rất tốt đẹp, không chỉ có nhiều tác phẩm dự thi mà ngay lần đầu tổ chức cuộc thi trong thời gian không dài, đã chọn được logo Văn Yên, vừa có tính đặc thù về nội dung, vừa đẹp về hình thức, xứng đáng là biểu tượng của miền đất nhớ Văn Yên. Điểm nhấn nổi bật của mỹ thuật Yên Bái năm 2023 là hoạt động chuyên môn đối ngoại quốc tế. Lần đầu tiên mỹ thuật Yên Bái kết nối giao lưu với Hiệp Hội giao lưu nghệ thuật quốc tế Hàn Quốc, tổ chức triển lãm Mỹ thuật quốc tế Yên Bái- Phú Thọ- Hàn Quốc tại Bảo tàng tỉnh; tổ chức thực tế sáng tác chung cho họa sĩ Yên Bái và họa sĩ Hàn Quốc tại Mù Cang Chải, Nghĩa Lộ, Văn Chấn, Yên Bái và Sa Pa, Lào Cai. Chuyến thực tế sáng tác chung vừa tạo cảm hứng sáng tác, thu thập tài liệu phục vụ cho sáng tác, vừa tạo điều kiện cho các họa sĩ 2 nước trao đổi, học tập kinh nghiệm lẫn nhau. Sự kết nối, giao lưu với Hiệp Hội giao lưu nghệ thuật quốc tế Hàn Quốc, còn là tiền đề để Mỹ thuật Yên Bái đến với công chúng Hàn Quốc và ngược lại, đồng thời còn góp phần thắt chặt thêm tình hữu nghị Việt Nam- Hàn Quốc.

Chuyên ngành Âm nhạc cũng để lại nhiều dấu ấn trong năm 2023. Cuộc thực tế sáng tác âm nhạc tại thị xã Nghĩa Lộ, các hội viên Chi hội âm nhạc đã sáng tác được 6 ca khúc về thị xã miền Tây xinh đẹp, đậm bản sắc văn hóa Thái. Cuộc thi sáng tác “Văn Yên- miền đất nhớ”, Mạnh Tín, Kim Phụng, Lê Minh, Thanh Tửu đoạt 6 giải thưởng, trong đó có 1 giải A, 2 giải B, 2 giải C và 1 giải Khuyến khích. Liên hoan Âm nhạc toàn quốc tại Hà Giang, Nhạc sĩ Hà Thành đoạt giải B với ca khúc “Mở xuân” do NSUT Thanh Hương thể hiện; ca sĩ Mạnh Tín thể hiện ca khúc “Men tình” của nhạc sĩ Văn Hạnh, đoạt giải B. Cuộc thi sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, Kim Phụng đoạt giải C, Ngọc Chấn đoạt giải Khuyến khích cấp tỉnh. Tham dự giải thưởng VHNT Yên Bái năm 2023, Chi hội Âm nhạc tham dự 17 tác phẩm, trong đó hòa tấu nhạc cụ “Hội mùa trên bản Cao Lan” của Hà Thành, ca khúc “Điệu xòe quê hương” của Nguyễn Ngọc Chấn khá ấn tượng. Các tác phẩm được các tác giả âm nhạc sáng tác trong năm đều tập trung ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, con người Yên Bái. Kim Phụng với các ca khúc: “Yên Bái thành phố yêu thương”, “Ký ức trong tôi”; Trần Huyền Trang với các ca khúc: “Cao Phạ bản em”, “Bản Mường nhớ Bác”, “Anh vẫn đợi chờ em”; Hà Thành với hòa tấu nhạc cụ “Hội mùa trên bản Cao Lan”; Lê Minh với các ca khúc: “Ơn Bác vẹn tình yêu”, “Yên Bái khúc khải hoàn”, “Tưng bừng miền đất quế”; Mạnh Tín với các ca khúc: “Nghĩa Lộ ngày mới”, “Văn Yên khát vọng vươn xa”, “Về miền Lâm Thượng”; Ngọc Chấn với các ca khúc: “Điệu xòe quê hương”, “Yên Bái thành phố tôi yêu”, “Lời hẹn Tây Bắc”; Thanh Tửu với các ca khúc: “Xuân Viễn Sơn”, “Bên anh mùa xuân Văn Yên”, “Tiếng khèn trên đỉnh Suối Giàng”; Kim Ngọc với ca khúc: “Mùa xuân rẻo cao”. Về xuất bản, trong năm có 22 ca khúc được đăng tải trên Tạp chí Văn nghệ Yên Bái; nhạc sĩ Đoàn Ngọc Bình xuất bản tập ca khúc chọn lọc về Yên Bái.

Đối với nghệ thuật biểu diễn, trong năm, nhiều hội viên của Hội thể hiện thành công các tác phẩm về Yên Bái, phục vụ cho các sự kiện chính trị, văn hóa của tỉnh và đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật nhân dân các dân tộc Yên Bái. Có thể kể đến ca sĩ Thành Long với ca khúc “Hội mùa trên bản Cao Lan”, ca sĩ Mạnh Tín với “Thu Khau Phạ”, NSƯT Thanh Hương với ca khúc “Mở Xuân”, biên đạo múa Âu Thanh Thanh với các tác phẩm múa “Cõng chữ lên non”, “Tình mẹ”. Điểm nhấn của Âm nhạc Yên Bái năm 2023, là cuộc thi sáng tác ca khúc về Yên Bái trên phạm vi toàn quốc, nằm trong chuỗi các hoạt động chào mừng kỷ niệm 65 năm, ngày Bác Hồ thăm Yên Bái. Cuộc thi đã thu hút 43 tác giả của 20 tỉnh, thành trong cả nước, với 58 tác phẩm, đặc biệt có 1 tác phẩm của tác giả sống ở Mỹ. Hầu hết các tác phẩm đều phản ánh đặc sắc văn hóa, cảnh sắc thiên nhiên Yên Bái, khát vọng vươn xa của con người Yên Bái và tình cảm thiêng liêng của đồng bào các dân tộc Yên Bái với Bác Hồ. Ban Giám khảo là các nhạc sĩ trung ương đã lựa chọn 11 tác phẩm trao giải. Gồm, 3 giải Nhì cho các tác phẩm “Ngày ấy Bác về Yên Bái” của Nguyễn Trung (Bắc Ninh); “Giấc mơ hoa Chi pâu”, lời thơ Phạm Quỳnh Loan (Yên Bái), nhạc Kiều Khắc Dư (Nam Định); “Ngày Bác về” của Tào Khánh Hưng (Hà Nội). 3 Giải Ba cho các tác phẩm “Anh về cùng em” của Vũ Duy Cường (Yên Bái); “Về Yên Bái với em” của Vũ Việt Hùng (Hà Nội), “Yên Bái- Khúc tình ca Tây Bắc” của Trần Ngọc Hoa (Mỹ). 5 giải Khuyến khích cho các tác phẩm “Điệu xòe quê hương”, của Ngọc Chấn (Yên Bái), “Văn Yên miền đất nhớ”, của Kim Phụng (Yên Bái), “Yên Bái- Miền đất Ngọc”, lời thơ Đinh Thị Thúy Hằng (Yên Bái), nhạc Trần Văn Tiến (Hà Nội), “Yên Bái quê ta”, lời Văn Hạnh- Trương Hòa Bình, nhạc Nguyễn Văn Hạnh (Hòa Bình), “Hương Thu Yên Bái” của Huỳnh Thị Lệ (TP Hồ Chí Minh).

Về chuyên ngành Điện ảnh- Truyền hình, các tác giả thuộc Phòng Văn nghệ của Đài PT- TH Yên Bái là hội viên của Hội Liên hiệp VHNT cũng có nhiều tác phẩm phản ánh các sự kiện văn hóa- văn nghệ, văn học- nghệ của tỉnh, thành tựu sáng tác của văn nghệ sĩ Yên Bái. Tiêu biểu là các tác phẩm: “Ấn tượng Yên Bái”, phim tài liệu truyền hình của Thanh Tửu, Thế Quang; “Phạm Quỳnh Loan và duyên nghiệp thi ca”, phóng sự truyền hình của Thu Hiền, Ngọc Thắng; “Nghĩa Lộ xưa và nay trong văn học nghệ thuật”, phóng sự truyền hình của Thu Hiền, Ngọc Hoài.

Nhìn lại một năm hoạt động của các chuyên ngành nghệ thuật Yên Bái, thấy rõ không chỉ tăng lên về số lượng mà còn có sự nâng cao chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm, hoạt động có tính chuyên nghiệp hơn và đã vươn xa tới các địa bàn ngoài tỉnh. Các tác phẩm đều phát huy tốt hiệu quả xã hội, quảng bá về đất và người Yên Bái với bạn bè trong nước và quốc tế. Sự thành công của nghệ thuật Yên Bái trong năm 2023, không chỉ đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của đồng bào các dân tộc Yên Bái mà còn góp phần xây dựng Yên Bái thành tỉnh phát triển nhanh, toàn diện, vững chắc theo hướng: “Xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc”.  

                                                                  N.H.L